Üretici, Marmarabirlik’in fiyatları arttırmasına karşın maliyetlerin daha yüksek olduğunu söylüyor. Rusya’nın ve İspanya’nın Türkiye pazarına yönelmesi durumunda fiyatların artacağı beklentisi var.

Bu yıl dünyanın en büyük üreticileri İspanya ve İtalya’da zeytin ve zeytinyağı üretimi yarı yarıya düşmüş durumda. İber yarımadası ve İtalya’daki kuraklık batılı üreticilerin istikametini Yunanistan ve Türkiye’ye çevirmesine neden oldu. Rusya da ambargolar nedeniyle AB ülkelerinden zeytinyağı alamayınca Türkiye dünya pazarının en beğenilen ülkesi haline geldi. İstikrarın şimdi oluşmadığı bu piyasada zeytin üreticisi eserlerini ucuza “kaptırmaktan” tasa ediyor.

Marmarabirlik (Marmara Zeytin Satış Kooperatifleri Birliği) zeytin alım fiyatlarını geçen hafta açıkladı. Birlik sofralık zeytinin tavan fiyatını 46, taban fiyatını 18, yağlık zeytin fiyatını ise 16 lira olarak belirledi. Marmarabirlik fiyatları geçen yıla nazaran yüzde 120 artırdı lakin yalnızca motorine gelen yıllık artırım yüzde 220. Gübre fiyatları ise resmi olmayan sayılara nazaran yüzde 300 civarında yükseldi.

Gazete Duvar’dan Osman Çaklı’nın haberine nazaran, birliğin fiyatları Marmara Bölgesi özelinde belirleyici. Sofralık zeytin fiyatının ülkemizdeki en kıymetli merkezlerinden Akhisar’da ise fiyat dalgalanmaları hala devam ediyor. Ayvalık-Edremit yöresinde ise fiyatlar 50 lira ile 18 lira ortasında değişiyor, müstahsiller tavan fiyat verdikleri büyük zeytinleri bulmakta zorlanıyor.

Zeytin üreticisinin büyük çoğunluğu, topladığı zeytini eleklerden geçirerek büyüklüğüne nazaran ayırır. Büyük olanlar sofralığa giderken daha küçük olanlarından zeytinyağı sıktırır. Zeytini müstahsile peşin paraya verir ve bu parayla hasadını finanse eder.

Açıklanan 46 liralık tavan fiyat en büyük zeytinler için geçerli. Tarladan çıkan eserin en fazla yüzde 8’i tavan fiyata uygun oluyor. Ülkemizin birçok yöresinde bu yıl kâfi ölçüde yağmur yağmadığı için zeytinlerin büyümediği gözleniyor. Bu nedenle 46 liralık zeytin bulmak müstahsiller için gitgide zorlaşıyor. Birinci iki kategorideki büyük zeytinlere verilen fiyatla ortalama büyük zeytin danelerine verilen fiyat farkı gün geçtikçe açılıyor. Ülkemizde zeytin olmasının nedeni, eserin çiçekte yüksek sıcaklıklara maruz kalıp dökülmemiş olması.

Girdi maliyetleri enflasyonun çok üstünde, ortalama yüzde 250 artmış durumda. Bu yılki personellik maliyetleri de geçen yıla nazaran ortalama yüzde 150 artmış durumda. Hatta Akhisar yöresinde günlük yevmiye 350-375 lira bandına kadar çıkıyor. Buna karşın Marmarabirlik’in verdiği fiyattan şad olan üreticiler de var. Mudanya Ziraat Odası Lideri Erdoğan Yıldız, Marmarabirlik’in açıkladığı fiyatların beklentiler dahilinde olduğunu, genel olarak üreticiler tarafından da fiyatların makul karşılandığını söylüyor. Kentte zeytinin ortalama fiyatının 25 lira bandında olacağını ileri süren Yıldız, Birlik’in korunması gerektiğini düşünüyor.

Yıldız’ın bilakis tıpkı kentte üretici olan Mustafa Çakır, fiyatın bölgede geçerli olmayacağını düşünüyor. Kuraklığın kendilerini etkilediğini, yöreye kâfi yağışın düşmediğini bu nedenle tavan fiyatın bölgede geçerli olmayacağını söylüyor.

Zeytinlerin çoklukla bu yıl yağlık olduğunu söyleyen Çakır, açıklanan fiyatlarda “tavanı değil taban fiyatı baz almak gerekiyor” dedi. Birliğin açıkladığı fiyatın piyasada belirleyici olduğunu belirten Çakır, Marmara Bölgesi’nde çiftçinin eserini Marmarabirlik’e satmak zorunda olmadığını lakin tüccarların da peşin para verdiği için zeytini Marmarabirlik’ten daha ucuza aldığını söylüyor. Taban fiyatın en az 20 lira olması gerektiğini ileri süren Çakır “Bu fiyatlarla çiftçi para kazanamıyor” diyor.

Soma’da zeytin üreticiliği yapan Utku Topal, zeytin fiyatlarının haziran ayından beri yükseleceğinin muhakkak olduğunu söylüyor. Topal, “Dünyadaki fiyatları İspanya’daki çiçeklenme belirliyor. Zira İspanyollar ortalama 3.5 milyon ton olan dünya zeytinyağı gereksiniminin yarısını, 1.5 milyon tonunu üretiyor. Bu yılki kuraklık nedeniyle yalnızca 750 bin ton üretebilecekler. Bu Tarım bakanlığının resmi öngörüsü. Orada da dönem başladı ve hiç güzel gitmiyor” diyor. Topal birebir durumun İtalya için de geçerli olduğunu, Akdeniz’in batısının zeytini mecburen Yunanistan ve Türkiye’den alacağını ileri sürüyor. Topal “Bu durumda zeytinyağını bizden ucuza almaya çalışacaklar, ticaretin kuralı bu. Buradaki zeytin fiyatlarının baskılanmaya çalışılacağını düşünüyorum. Zeytin fiyatlarının bu kadar dalgalanması zeytinyağının kıymetlenmesini getirecek. Bunun sinyallerini piyasa veriyor. Üstelik Ruslar da ambargo nedeniyle AB’den, bilhassa İspanya’dan zeytin ve zeytinyağı alamıyor. Pekala nereye gidecekler? Bildiniz, Türkiye’ye.”

Türkiye pazarının bu kadar beğenilen olmasına karşın maliyetlerin artışına dikkat çeken Topal, bu fiyatlarla üreticinin kar edemediğini, buna karşın piyasanın hala bir istikrara gelmediğini ileri sürüyor. “İspanya’da erken hasat zeytinyağı toptan 4.60 Euro. Yani borsadaki fiyatı 85 lira. Daha bu yağı alıp paketleyecekler ve marketlere verecekler bir de kar edecekler. Bizde malını saklayabilen bu yıl para kazanacak, o denli görünüyor” diyor.