Türkiye İMSAD, yapı kesimi ve iktisat etrafları tarafından dikkatle izlenen Aylık Bölüm Raporu’nun ekim ayı sonuçlarını açıkladı. Global ekonomilerdeki zayıflamaya bağlı olarak inşaat kesimindeki daralma, yurt içinde de iktisattaki gelişmelerle birlikte inşaat dalındaki küçülme, inşaat materyalleri endüstrisinin üretimini düşürdü. Üretimdeki gerilemenin önümüzdeki aylarda da sürmesi bekleniyor. Enerji ihraç ederek gelirlerini artıran Körfez ve Orta Asya ülkelerinde ise inşaat bölümünün canlılığı sürüyor.
İnşaat materyali endüstrisinin çatı kuruluşu Türkiye İMSAD tarafından hazırlanan Aylık Bölüm Raporu’nun ekim ayı sonuçları açıklandı. Raporda şu tespitler yer aldı:
Küresel iktisat ve inşaat pazarlarındaki zayıflamaya paralel olarak yurt içinde iktisattaki gelişmeler ve dalda görülen yavaşlama, inşaat materyalleri sanayi üretiminde daralmaya yol açtı. İktisattaki yavaşlama ve küçülmelerden birinci etkilenen dal olan inşaat bölümü ve buna bağlı olarak inşaat gereçleri endüstrisinde yaşanan üretim düşüşü, son üç aydır genel iktisat için daralmanın öncü işaretlerini veriyor.
İnşaat gereçleri endüstrisinde üretim haziran ayında geçen yılın birebir ayına nazaran değişmezken temmuz ayında yüzde 7,3 geriledi, ağustos ayında ise yüzde 0,3 düştü. Buna bağlı olarak yılın birinci sekiz ayındaki üretim artışı geçen yılın birinci sekiz ayına nazaran yüzde 1,2 olarak gerçekleşti. Önümüzdeki aylarda üretimdeki düşüş eğilimin süreceği öngörülürken, yıl genelindeyse üretimin geçen yıl ile birebir düzeyde kalması bekleniyor.
Yılın birinci sekiz ayı geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran alt bölümler bazında incelendiğinde, bilhassa inşaatların birinci etabında kullanılan ana eser kümelerindeki daralmalar dikkat çekiyor. İnşaat demiri, çimento, hazır beton, tuğla-kiremit üretimlerinde yaşanan düşüşleri, içeride ve dışarıda yeni inşaat başlangıçlarının azaldığı halinde yorumlamak mümkün.
İnşaat iç kısım eserlerinin üretimlerinde ise farklı eğilimler görülmekle birlikte genel olarak artış yaşanıyor. Seramik kaplama materyalleri, seramik sıhhat gereçleri, camlar, parkeler ve yer döşemeleri, işlenmiş taşlar, ahşap yapı materyalleri ve demir çelikten profiller ile temas kesimleri üretimlerinde görece yüksek artışlar gerçekleşirken, metal kapı ve pencere üretiminde gerileme kaydedildi.
İnşaatların son evresinde ve ince işlerde kullanılan eserlerin üretimlerinde de farklı istikamette hareketler görülüyor. Boyalar ve plastik inşaat materyalleri üretimlerinde yüksek artışlar kaydedilirken, kilit ve donanımlar, yalıtımlı kablolar, armatür musluk vana ve valf üretimlerinde gerileme yaşandı.
Üç ana inşaat materyali kümesinin üretim dataları, yeni başlangıçların azaldığını, devam eden işlerin de yavaşlamakta olduğunu gösteriyor. Bu eğilimler hem iç pazarda hem de ihracat pazarlarında emsal formda ilerliyor. İhracat pazarlarındaki daralmanın iki-üç çeyrek daha süreceği kestirim edilirken iç pazarda ise seçime gerçek toplumsal konut projesi başta olmak üzere yeni teşebbüsler ile muhtemel yeni kredi paketleri ve vergi indirimlerinin, inşaat materyalleri sanayi talebini ve üretimini destekleyebileceği öngörülüyor.
Yurt dışı pazarlarda daralma başladı
Dünya genelinde yaşanan yüksek enflasyon ve buna bağlı olarak uygulanan para siyasetlerindeki kuvvetli sıkılaşma ekonomilerde yavaşlamaya yol açıyor. Dünya genelinde inşaat dalları, bilhassa faiz artışları nedeniyle ortaya çıkan talep daralmasından ve gayrimenkul-konut fiyatlarındaki düşüşten olumsuz etkileniyor. İnşaat dallarındaki yavaşlama yahut küçülme, inşaat materyalleri talebini de sınırlıyor.
Euro bölgesinde inşaat işlerinde ağustos ayında başlayan daralma, eylül ve ekim aylarında da devam etti. Eylül ve ekimde alınan yeni inşaat işleri siparişleri, 2020 Mayıs ayından bu yana en sert düşüşünü kaydetti. Buna bağlı olarak önümüzdeki 12 aya yönelik beklentiler, 2020 Nisan ayından bu yana en düşük düzeye indi. Avrupa ve euro inşaat pazarında bilhassa Almanya ve Polonya’da daha kuvvetli bir daralma olduğu izleniyor. Fransa, İtalya ve İspanya’da daralmalar şimdi hudutlu seviyede kaldı.
İngiltere’de mevcut inşaat işleri birinci kere ağustos ayında hudutlu düşüş gösterdi. Eylül ayında yine büyüme gerçekleşirken ekim ayında düşüş kaydedildi. Mevcut işlerde ertelemelerin tamamlandığı görülüyor. Siyasi ve ekonomik olarak yaşanan belirsizlikler nedeniyle inşaat bölümünde itimat 2020 Temmuz ayından bu yana, alınan yeni iş siparişleri ise 2020 Haziran ayından bu yana en düşük düzeyinde bulunuyor.
ABD’de ise inşaat faaliyetlerinde yavaşlama başladı. 30 yıllık mortgage kredi faiz oranlarının yüzde 7’yi aşmasıyla konut talebinde sert bir düşüş oldu. Yeni konut başlangıçları da yıllık 1,41 milyon adet ile pandemi öncesi periyoda geri döndü. Öbür iktisadi faaliyetlerdeki yavaşlama daha sonlu iken inşaat bölümü iktisattaki gelişmelerden daha olumsuz etkileniyor.
Enerji ihraç eden ülkelerde inşaat kesimi canlı
Körfez ülkeleri, yüksek güç fiyatları nedeniyle petrol ve doğalgaz gelirlerinde kıymetli çıkarlar sağlıyor. Rusya yerine Körfez’den de güç tedarik etmeye başlayan Avrupa’ya yönelik ek ihracat da bu ülkelerin gelirlerine olumlu katkı sağlıyor. Bu gelir artışına bağlı olarak Körfez ülkelerinde yeni inşaat projelerinin arttığı görülüyor. Bu bölgede inşaat işlerinin canlı kalması bekleniyor.
Rusya inşaat bölümünde kıymetli bir daralma yaşamasına rağmen Orta Asya ülkeleri artan petrol ve doğalgaz ihracat gelirlerine bağlı olarak görece süratli ekonomik büyümelerini sürdürüyor. İnşaat dalları de bu süreçten olumlu etkilenen kesimlerin başında geliyor.
Kuzey Afrika ülkeleri ise ekonomileri savaş ve sorasındaki gelişmelerden olumsuz etkilenerek kıymetli gelir kayıpları yaşadı. İthalatta kısıtlayıcı tedbirlerle birlikte inşaat bölümlerinde de yavaşlama ve projelerde ötelemeler yaşanıyor. Avrupa’ya doğalgaz satma potansiyeline sahip Nijerya üzere ülkelerde ise yaşanan terör olayları pazarları olumsuz etkiliyor.