Riva Hasan Doğan Ulusal Kadrolar Kamp ve Eğitim Tesisleri’nde düzenlenen Görüntü Yardımcı Hakem (VAR) sisteminin bilgilendirme toplantısının akabinde, basın mensuplarının ziyareti için kapısını açtığı VAR Sistemi Merkezi’nde konuşan Büyükekşi, başkanlık sürecini, yeni projelerini, hakem konusunu ve beklentilerini paylaştı.
Türk futbolunda son periyotların en büyük tartışma konusu olan VAR ile ilgili görüşlerini aktaran Büyükekşi, “Biz yaptığımız her işin ardındayız, yeterli niyetliyiz. Alışılmış ki vakit zaman meşakkatler olacak, yanılgılar olacak. Ancak düzgün niyetle bu iş yapılıyor. Bunu göz önüne sergileyebilmek önemli” dedi.
Yaptıkları işte teknoloji olarak da çok uygun bir durumda olduklarını belirten Büyükekşi, “Örnek vermek gerekirse; Avrupa’da şu anda 27-28 ülkede VAR uygulanıyor. 1. Lig’de yalnızca 5 ülkede uygulanıyor, bunun bir tanesi Türkiye. Bu VAR sistemini orta saha hakeminden ayırmakla maksadımız şu; burada hakemlerin ihtisaslaşıp dünyada en güzellerden bir tanesi olması. Şu anda Hugh Dallas’ın belirttiği halde, VAR uygulamasında dünyadaki en uygun birkaç ülkeden biriyiz. Fakat kâfi mi, yetmez. Kesinlikle eksiklerimiz olacak. Zira insanoğlu her vakit kusur yapabilir. Bu yanlışları da düzelterek gidiyoruz” diye konuştu.
VAR sisteminin hayatlarına girdiğinden beri kimi mevzuların kamuoyu tarafından ya yeteri kadar bilinmediğini ya da yanlış bilindiğini vurgulayan Büyükekşi, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Biz bu eksikliği giderebilmek için hoş bir sunum hazırladık. MHK lider vekilimiz sayın Murat Ilgaz o sunumu gerçekleştirdi. UEFA ve FIFA tarafından kabul edilen ve IFAB tarafından belirlenen bir VAR protokolü var. Bu VAR protokolünün gerçek uygulanması son derece kıymetli. Bizim ana unsurumuz ve UEFA’nın tavsiye ettiği ‘minimum müdahale azamî fayda’ prensibinden yola çıkarak eskiye nazaran VAR protokolü sonlarına çekerek uygulamaya başladık.”
Saha hakemleriyle VAR hakemlerini ayırarak yeni bir uygulamaya da imza attıklarını hatırlatan Büyükekşi, “Hedefimiz de burada şu; futbolun marka kıymetini artırabilmek ve futbolu hakem yanlışlarından çok bilhassa gençlerin, bayanların, çocukların, ailelerin izleyebilmesini sağlamak. Hakem yanılgılarından çok, futbolun hoşluklarının konuşulduğu bir ortamı yaratabilmek. Böylece de gelecekte, yayın ihalesinde fiyatı iki katına çıkarabilmek. Yani bu da marka pahasını artırmakla olur” tabirlerini kullandı.
“SON KARAR TEKRAR ORTA SAHA HAKEMİNİN”
“Burada amaç şu; hem sizlerin bu işleri çok düzgün bir formda görmesi, ki VAR nerede müdahale eder, nerede etmez…İşte ceza alanı içindeki faullerin penaltı olup olmadığı, konumun gol olup olmadığı, kırmızı kart olayları ve yanlış oyuncu cezalandırılması üzere 4 tane sistemde müdahale ettiğinin, onun dışında müdahale etmediğinin, maçı temel yöneten orta hakemin asıl sorumlu olduğunun, VAR hakeminin birebir yardımcı hakemler, dördüncü hakem üzere yardımcı hakem olduğunun bilhassa altını çizdik. Zira son karar yeniden orta saha hakeminin. Demo yaptırarak, bir ekip spekülasyonlara sebep olan ofsayt çizgisi çekme, burada ofsayt çizgisini basın mensuplarımıza çektirerek ve kimi tekrar yanlış anlamalara sebep veren çizgilerin perspektife girmesi üzere, güya çizgi yanlış çekiliyormuş üzere algı yaratılması, bunların önüne geçebilmek için bu çalışmayı yaptık.”
Mehmet Büyükekşi, birinci günden beri, ana unsurlarının, itimat, eşitlik, adalet ve şeffaflık olduğunu söylediğini de vurgulayarak, “Hem inancı hem şeffaflığı aşılamak açısından bunu yaptık. Salı günü de tıpkı uygulamayı, Harika Lig ve 1. Lig kulüp liderlerimiz, teknik yöneticilerimiz ve kaptanlarımız için yapacağız, onları davet ettik. Bu bitti mi? Bitmeyecek. Bundan sonra da, maç olmadığı günlerde, gerek basın mensupları, gerekse liderlerimiz, gerekse yöneticiler yahut futbolcular randevu alarak, bir hakemimiz eşliğinde demo yaparak bunların hepsini deneyebilecek, görebilecek, şeffaf bir biçimde bilgilenecek” değerlendirmesinde bulundu.
Büyükekşi, yenilikçi çalışmalarından çok VAR’daki hakem yanlışlarının daha çok konuşulduğunun hatırlatılması üzerine, şunları söyledi:
“Tabii ki buradaki en değerli mevzulardan bir tanesi; kimi kulüplerimiz maç kazanıyor, birtakım kulüplerimiz maç kaybediyor. Bizim ana amacımız futbol kalitesinin, futbol taktiklerinin, oyuncuların, teknik yöneticilerin yaptığı atakların konuşulması. Hakemin daha sonra konuşulması. Türkiye’de malesef birtakım kanallarda, ‘bir konumu 10 dakika, 20 dakika öne al, geriye al, şu kameradan bakayım’ üzere konuşuluyor. Hiçbir vakit hakemin o denli bir müddeti de yok. O saniye içerisinde, o andaki psikolojiyle karar veriyor. Bunların gündeme gelmesi daha kolaycılık oluyor.”
“HEPİMİZ TIPKI GEMİDEYİZ”
“Bir kadro, onlarca yüzlerce duruma giriyor, gol oluyor yahut olmuyor, orada nasıl değerlendiriliyorsa, onun da tıpkı formda kıymetlendirilmesi lazım.” diyen Büyükekşi, en değerlisinin niyet olduğunu, hakemlerin âlâ niyetli olarak büyük özveriyle bu işleri yaptığını ve büyük bir sorumluluk aldıklarını kaydetti.
Hakemlere de hürmet duyulması gerektiğini vurgulayan Büyükekşi, “Çünkü ben daima şunu söylüyorum; şayet Türk futbolunda marka kıymetini artıracaksak bütün paydaşlarımızın bedelli olması lazım. TFF’nin, ekiplerimizin, futbolcuların, teknik yöneticilerin, hakemlerin, medyanın… Hepimiz tıpkı gemideyiz. Hepimiz bedelli olursak, birbirimize paha verirsek, karşılığını o halde dışarıda daha yeterli görürüz. Zira bir yandan da ben yayıncı kuruluşa şunu söylemiştim; şu anda yaklaşık 120 ülkeye maçların özetlerini satıyorlar, ‘150 ülkeye satmamız lazım’ dedim. Yani ihracat yapıyoruz. Bunu yapabilmek için de futbolumuzun marka bedeline katkı sağlamamız lazım” formunda konuştu.
“90 DURUMUN 85’İNDE GERÇEK KARAR VERİLMİŞ”
Hakem kararlarında empati yapmak gerektiğine dikkati çeken Büyükekşi, “Aslında en hoş şey, bir şey hakkında yargılama yaparken, karar verirken empati yapmak. Şayet empati yaparsanız o vakit farklı düşünebilirsiniz, olayı daha güzel anlayabilirsiniz. Siz artık bundan sonra bir yayın yaparken yahut bir köşe müellifimiz yahut bir muhabirimiz yazı yazarken empati yapacaksınız. Empati yapmasını istiyoruz. Kurallar ne, nasıl yapılıyor, kaç saniye içerisinde karar veriliyor, bu sıkıntı durumda ben olsaydım ne yapardım, burada en hoş formda bir göstergesi olacak. Bunu da önümüzdeki günlerde inşallah göreceğiz” değerlendirmesinde bulundu.
Büyükekşi, kimi kulüplerin VAR sisteminden çıkmak istediklerine dair açıklamalar yaptığının hatırlatılması üzerine de, şunları söyledi:
“Ben o gün de söylemiştim. Aslında bunu genellemeye sokmamak lazım. ‘Birkaç kulüp istedi diye VAR sistemi ortadan kaldırılmaz‘ dedim. Herhalde bir anket yapsak grupların yüzde 90’ı VAR sisteminin devam etmesini ister. Zira baktığımızda 90 tane duruma müdahale edilmiş. 90 tane konumun 85 adedinde gerçek karar verilmiş. O denli olmasaydı tahminen onlarca gol iptal olacaktı yahut gol olan durumlar iptal edilmeyecekti. Yahut iptal edilen, tam zıddı gol olan konumlar var ofsayttan yahut kırmızı kartlardan ötürü. Onun için, genelde bu türlü bir şeyi biz de kendi çapımızda araştırıyoruz. Bu türlü bir şeyi çoğunluk olarak talep eden yok.”
“TFF’NİN İŞİ YALNIZCA HAKEMLER DEĞİL”
Büyükekşi, vazifeye geldiğinden beri yapamadığı bir proje olup olmadığı ya da yapmaktan pişmanlık duyduğu rastgele bir iş olup olmadığını sorusuna “Yapamayalım demeyelim de, daha yapacağımız çok iş var” tabirini kullanarak, şu karşılığı verdi:
“Pişmanlık duyduğumuz rastgele bir şey yok. Biz daha misyona 16 Haziran’da geldik, o gün seçildik. Ortada bir 10 günlük bayram tatili var. 4 ay yeni bitti. 3,5 aydır gece-gündüz vazife yapıyoruz. Yani herhalde 1-2 yılda olması gerekenleri kısa periyotta yaptık ancak daha yapacağımız çok iş var. Dijitalleşmeyle, yapay zekayla, ulusal ekiple, altyapıyla, genç ekiplerle ilgili çok işimiz var. Türkiye Futbol Federasyonunun işi yalnızca hakemler değil. Bu misyonlarından bir tanesi. Fakat birçok işimiz var. Birçok da yenilikler yaptık. Lakin hani bir şey var ya, ‘bizi izlemeye devam edin’ diye. Bizim daha çok yapacağımız iş var, inşallah sırayla.”
YENİ PROJELER
Uygulamaya geçirmeyi planladıkları projelerle ilgili bilgi veren Büyükekşi, “En değerli bahislerden bir tanesi de şu; biz KPMG ile anlaştık Türkiye futboluyla ilgili. Bu vakte kadar yapılamamış. 53 üye ülkeli UEFA’da 12 kadar ülke yapmamış bu vakte kadar, bir tanesi de Türkiye.” sözlerini kullandı.
Bu firmayla 3 yıllık, 5 yıllık ve 10 yıllık bir strateji planı çalışması yapacaklarını ve futbolun tüm paydaşlarını katacaklarına işaret eden Büyükekşi, projeyi şöyle anlattı:
“İnşallah bu çalışma 6 ay sürecek. Ve böylece bunu da yalnızca biz yapmayacağız, tüm paydaşları toplayarak yapacağız. Yalnızca Muhteşem Lig değil, bütün kulüpler. Hakemler, futbolcular, teknik yöneticiler, liderler. Siz de, futbol medyası da. Futbol iktisadı, hem yurtdışından hem yurtiçinden onlarca toplantılar yapılacak, çalıştaylar yapılacak ve strateji oluşturulacak. Kamuda da, bilhassa onlarla da ve bu TFF’nin tek başına yaptığı bir çalışma, benim çalışmam olmayacak. Tüm paydaşların bir ortaya geleceği bizim çalışmamız olacak. Yani herkesin çorbada tuzu olacak. Türkiye’de yabancı kuralından tutun genç futbolculara, amatörlerden tutun herkesi kapsayacak, birinci olacak bir çalışma yapacağız. Ona nazaran de Türkiye’de futbolun geleceği ismine, orada kıymetli stratejik kararlar alınacağını düşünüyorum.”
“HERKES DAYANAK VERİYOR”
Kulüp yöneticileriyle yeterli bir irtibat içinde olduklarını belirten Büyükekşi, “Bizim kulüp liderleriyle son derece hoş bir diyaloğumuz var, her kesitten. Hem Muhteşem Lig’den hem 1. Lig’den, 2 ve 3. liglerden her kesite hoş bir bildiri veriyoruz. Onlarla bağlantılarımız çok güzel. Onlar da bunu takdir ediyorlar. Gerek kamuoyu, gerek hakemlerle ilgili, gerek öteki hususlarla, gerek kamuyla ilgili. Gerek bakanlarımızla, gerekse Cumhurbaşkanımızla pek yeterli ilgiler içindeyiz. Daha yeterli yapabilmek için de herkes dayanak veriyor” değerlendirmesinde bulundu.
Futbolun paydaşları tarafından takdir gördüklerini vurgulayan Büyükekşi, “Ama kıymetli olan da doğruyu bulabilmek, ortak akılla bu işi yapabilmek. Bizim prensibimizde ‘ben’ yok, ‘biz’ var. Kıymetli olan, ‘biz’ olarak hareket edebilmek. O yüzden doğruyu bulmak için de istişareye her vakit kıymet veriyoruz” görüşlerini lisana getirdi.
“BİZ ARTIK HAKEM SEYREDİYORUZ”
Mehmet Büyükekşi, “Bir futbolseversiniz. Bir maç izlediğinizde artık hangi durumun ne cins bir tartışmaya galebe çalacağını fark ediyorsunuzdur. O maçta, ‘eyvah bu çok tartışılacak’ diyor musunuz?” sorusunu da, şu sözlerle yanıtladı:
“Mutlaka. Ben ona daha kesin ve kolay bir karşılık vereyim. Artık vakit zaman ben de gidiyorum. Gayem Üstün Lig’den her kadronun en az bir maçını seyretmek. Dönem bitene kadar. Başka liglerdeki gruplara da gitmek istiyoruz vakit buldukça. Lakin şunu söylüyorum; biz artık maç seyretmiyoruz, hakem seyrediyoruz. Maçın sonucunu sormuyoruz evvel hakemin yaptığı bir yanılgı var mı, bir sorun var mı, bir kritik konum var mı, onu soruyoruz. Bakış açımız değişti.”