TÜİK ekim tüketici fiyatları enflasyonunu aylık %3,54 olarak ilan etti ve yıllık TÜFe enflasyonu da böylelikle yükselmeye devam ederek %83,45’ten %85,51’e yükseldi. Sene başından bu yana birikimli TÜFE enflasyonu %57,8’le dikkat alımlı düzeyde yüksek. TÜİK için bile.
Ekim TÜFE ayrıntıları içinde ön plana çıkan aylık besin fiyatları enflasyonunun %5,09’la yıllıkta %99,05’e yükselmiş olması. Giysi ve ayakkabıda aylık fiyat artışlarının mevsimsellik ve artan maliyet baskılarının tesiriyle %8,34 olması da kıymetli. Konut fiyatlarının Enag’ın belirttiği -%1,9’a karşılık TÜİK verisi içinde aylık %2,6 artmasını da not etmekte yarar var.
Çekirdek enflasyon “eyvah” dedirtiyor
Baz yılı tesiriyle Aralık 2022-Nisan 2023 periyodunda manşet enflasyonun %90 hududundan 2022 sonunda %75 civarına, akabinde da 2023 birinci çeyrekte %45-50 aralığına gerileyecek olması bir teselli değil. Keza, enflasyonla savaşın faiz indirerek kazanıldığını savunmasını bu süreçte, tam da seçim öncesi yüksek sesle dillendirecek olan hükümetin çekirdek enflasyon eğilimlerini dikkate alması halinde manşet TÜFE’nin baz tesirinden (düz matematik) öteye gerileme eğiliminde olmadığı gerçeği ile müsabakası kaçınılmaz. Geçen ay yıllık %74,6 olan Çekirdek-B enflasyonu ekimde yükselişine devam ederek %77,01’e sıçramış durumda. benzeri formda Çekirdek-C enflasyonu da %68,09’dan %70,45’e çıkmakta.
Çekirdek enflasyon dinamikleri enflasyonla savaşın kazanılmaktan bir yana, enflasyon dalgasının para siyaseti yokluğunda devam ettiğini gösteriyor.
TL’nin lakin yüklü döviz satışlarıyla baskı altında tutularak enflasyona beslemesi engellediğinden, TL’de oluşacak bir yol kazası biçimindeki “değer kaybı” enflasyonda da beklenen baz tesirinin sıırlarını daraltmaya aday.
Üstelik üretici fiyatları enflasyonu tarafındaki gelişmeler, maliyet baskılarının tüm gücüyle devam ettiğinin altını kalın bir çizgiyle çizmekte.
Aylık ÜFE %7,83’le yıllık üretici fiyatları enflasyonunu %158 tepesine taşıdı: Muazzam yükseliş Ekim 2021 faiz indirimleriyle başladı
Aşağıdaki grafik ve datalar TÜİK’in izafi baskılamadığı enflasyonu yansıtması açısından pahalı. Yıllık %158’e fırlamış üretici fiyatları enflasyonu bu uzun ve tek istikametli koşusuna Eylül 2021’deki faiz indiriminin akabinde çabucak Ekim 2021’de başlamış. Daha emerji şoku yokken hem de. Faiz indirimlerinin TL’de yarattığı hasara bağlı olarak üretim maliyetleri süratle yükselirken, güç şoku da Ukrayna işgali akabinde ÜFE’yi %158’lik dayanılmaz düzeye taşımış.
Baz tesiri TÜFE için ne ölçekte olursa olsun, bu kadar kuvvetli bir maliyet enflasyonu varken, TÜFE’ye yansıması tüm vakitlerin en düşük düzeyindeyken (başka sözle ÜFE-TÜFE makası olağandışı halde açılmışken) bu baskının tüketici fiyatlarını yükseltmeye devam etmemesi mümkün değil. Doğal akış içinde iç talebin düşen gerçek gelir eşliğinde gücünü kaybetmesi bu geçikenliği sınırlayabilecek olsa da tümden önüne geçmesi kelam konusu değil.
%85-90 aralığından nereye gerçek? TL’de nasıl bir istikamet?
Aralık 2021’deki aylık %13,6’lık bilginin 12 aylık birikimli TÜFE enflasyonundan çıkıp bu sene aralıkta kabaca %4,0-4,5 civarı bir aylık enflasyon verisinin girmesi halinde dahi sene sonu TÜFE enflasyonunun %70’in altına inmesi matematik olarak mümkün değil.
İzleyen aylarda 2023 boyunca sabit %3,5 enflasyon varsaysak bile sene sonu enflasyonunun %50’nin az üstünde gerçekleşmesi olağan beklenti.
Dolayısıyla mevcut TL düzeyinin “korunması” uğraşı TL’nin en azından kelam konusu bu enflasyon patikasına nazaran kıymetine yönelmesi riskini barındırıyor. İktisadın başka göstergeleri ortasında öne çıkan cari açık düzeyi, fonlama kalitesi ve muhtaçlığı, başta bankalar olmak üzere dış borç çevirme oranlarının %100’ün altına inmesi, KKM’den çıkışların başlaması üzere gerçekler, TL’de potansiyel kıymet kaybının giderek daha yüksek bir risk haline dönüşüyor.
Mayıs 2023 seçimlerinde iktidarın değişip, emniyetli iktisat siyasetlerinin devreye girmesi halinde hem 2023 sonu TÜFE enflasyon beklentisi olan en az %50’yi ve Dolar/TL’de 24,00’e gerçek bedel kaybı beklentisini güncellemek de elbette gerekiyor.
GA.
News
