Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Rahmet Güner, Afrika’da ortaya çıkan ve Sağlık Bakanlığı tarafından ‘M-Çiçeği‘ veya ‘Mpox‘ olarak isimlendirilen maymun çiçeği virüsüne ait değerlendirmede bulundu.
Prof. Dr. Güner, maymun çiçeği virüsünün birinci olarak 1958 yılında tespit edildiğini söyleyerek, “Virüs birinci sefer laboratuvara deney gayeli gönderilen maymunlarda tespit edildiği için maymun çiçeği olarak isimlendirilmiş. Eski bir virüs ailesine, ‘pox’ virüs ailesine ilişkin bir virüs. Lakin daha sonra bakıldığında yalnızca maymunlar değil, bilhassa kemirgenler olarak tespit edildiği için bir de isimlendirmede bir bölgeyi yahut bir çeşidi direkt damgalamaktan kaçınılmak hedeflendiği için günümüzde ‘M-pox’ olarak yahut ‘M-çiçeği’ hastalığı olarak adlandırılmak daha uygun görülmüş durumda. Birinci insan olayı ise 1970’li yıllara dayanıyor” diye konuştu.
“VİRÜSÜN 2 FARKLI ALT TİPİ VAR”
Prof. Dr. Güner, virüsün ‘Orta Afrika’ ve ‘Batı Afrika’ olmak üzere iki farklı alt tipi olduğunu belirterek, “Batı Afrika tipinde vefat oranı daha düşük. Orta Afrika tipinde mevt oranı biraz daha yüksek karşımıza çıkıyor ancak bağışıklık sistemi düzgün olan şahıslarda yeniden de bakıldığı vakit fatalite (belirli bir devirde makul bir hastalığa yakalananların mevt oranı) oranı binde 1’ler civarında.
Hastalıktan nasıl korunmamız gerektiğini öğrenmemiz lazım. Burada bulaştırıcılıkta yakın temas ve uzun vadeli yakın temas ön plana çıkıyor. Hasebiyle şahsî hijyenimize dikkat etmemiz ve temas ettiğimiz şahıslara dikkat etmemiz hastalıktan korunmak için kâfi üzere görünüyor. Yaşanan bir pandemi tecrübesi olduğu için doğal toplumdan gelen tasaları da anlıyoruz lakin olay çok farklı burada. Hasebiyle bir Covid pandemisindeki durum burada yaşanmayacaktır. Burada bireyler bilhassa döküntülerden ötürü daha net bir formda belirti göstereceği için bulaş da bu oranda daha az olacaktır” dedi.
“TEMAS TEDBİRLERİNE DİKKAT EDELİM”
Prof. Dr. Rahmet Güner, el hijyenine çok dikkat edilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Temas tedbirlerine dikkat edelim. Bilhassa seyahat, döküntülü hastalık, ateş hikayesi olan şahıslara biraz aralıklı davranmamız aslında korunmamız için kâfi. Bununla ilgili 2022’deki bulaşta büyük oranda korunmasız ve uzun soluklu cinsel temas ön plana çıkmıştı. Burada ise durum biraz daha farklı görünüyor. Hastalığın teşhisini o döküntülerdeki sıvı içinden alınan örnekle doğrulama imkanımız var.
PCR teşhis testleriyle, ülkemizde de ulusal viroloji laboratuvarında, halk sıhhati referans laboratuvarında örnekleri gönderdiğimiz vakit hastalığın teşhisini koymamız mümkün. 2022-2023 ortasında ülkemizde de sonlu sayıda hadise görülmüştü. Bugün de hadise görülmez, diye bir tezde bulunmak mümkün değil; olağan ki olay görülebilir lakin tedbirimizi alacağız, korunacağız. 1980 yılı öncesinde doğmuş olanlar aşılı oldukları için çiçek hastalığına karşı korunmalı. Hasebiyle burada da çapraz bir korunma kelam konusu, çiçek hastalığına karşı aşısı olanların M-çiçek hastalığından da büyük bir oranda korunduklarını söylemek mümkün” dedi.
“SINIRLI KÜMELERE ÖNERİLEN BİR AŞI KELAM KONUSU”
Prof. Dr. Güner, aşı ve ilaç çalışmaları konusunda, “Sınırlı kümelere önerilen bir aşı kelam konusu. O da tahminen gündeme gelecektir vakitle. Tesirli bir antivirali var. Lakin şu basamakta o ilaç da herkes için kullanılacak bir durumda değil. Daha fazla bulgulara yönelik tedaviler ön plana çıkıyor. Hastanın ateşi varsa ateş düşürücü, ağrıları varsa kas ağrısına yönelik ilaçlar. Elde var olan antivirallerden bunlara da tesirli olanlar var. Bu hususta biraz daha tecrübeye ve bilgiye de gereksinim var. Paniğe gerek yok. Aslında sürveyans çalışmasını bakanlık devamlı enfeksiyon hastalıklarında yürütüyor. M-çiçeği aşısının sonlu kümelere uygulanmak üzere yurt dışında varlığı mevcut ancak ülkeye bu gelir mi gelmez mi; bilemiyoruz. Bir de herkesin epidomolojisi, bulaş özellikleri farklılık arz ediyor. Onun için bu hususları ele almak için biraz daha bilgiye muhtaçlık var” diye konuştu.
“BİR KÜMESİ YAFTALAMAK GERÇEK DEĞİL”
Prof. Dr. Güner, Afrika’dan Türkiye’ye seyahat edebilecek bireylerin riskli olarak görülmesine ait de “Bir kümesi total olarak yaftalamak yanlışsız değil. Zira hastalık zati klasik, teknik, pandemi manasında pek çok yerde görülmüş durumda. Münasebetiyle yalnızca bir kümeye has olarak bunu tanımlamak hiç gerçek değil. Bunu Covid’de de yaşadık; Çin’de çıktı, diye her Çinli mi risk getirdi? Birinci kendi insanımızdan tespit edildi. Münasebetiyle bu türlü kümelere yönelik bir ileti vermek gerçek değil. Hastalığın klinik bulgularını bilip, ona nazaran bunları geliştiren şahıslar ve onların temaslıları üzerinden iz sürmek doğru” dedi.