Suda boğulma dakikalar içinde öldüren, sessiz bir salgın ve birebir vakitte dünya genelinde önlenebilir vefatlar ortasında üçüncü sırada.
İngiltere Kraliyet Ulusal Filika Enstitüsü’nden (RNLI) Kate Eardley “İnsanlar suda boğulmanın televizyondaki üzere çok gürültülü, çok su sıçratılan bir şey olmasını bekliyor” diyor.
Ancak Eardley’e nazaran gerçekte büyük olasılıkla “küçük bir çocuk bir gölete ya da denize giriyor ve kimse bir şey duymuyor.”
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (WHO) nazaran her yıl dünya genelinde her yıl 250 bin dolayında kişi suda boğulma nedeniyle ölüyor ve neredeyse 82 bin kurban 14 yaş altında.
Bu sayılar, her gün 650’den fazla mevt manasına geliyor ve bu nedenle WHO suda boğulma olaylarına “sessiz önlenebilir mevt salgını” ismini veriyor.
Suda boğulma yalnızca aileler açısından bir trajedi değil, birebir vakitte iktisada de ziyan veriyor. Erken vefatlar ve sağ kalmayı başaranlarda önemli yaralanmalar iş gücünü de etkiliyor. WHO bu bahiste harekete geçmemenin maliyetinin 2050 prestijiyle dört trilyon dolara ulaşabileceğini hesaplıyor.
Mesele o kadar büyük bir aciliyet arz ediyor ki, Birleşmiş Milletler, “bu ihmal edilen kamu sıhhati sorununa” dikkat çekmek için 25 Temmuz’u Dünya Suda Boğulmaları Tedbire Günü ilan etti.
Peki, sorun ne kadar büyük ve önlemek için neler yapılabilir?
‘HERKES BOĞULABİLİR’
WHO’ya nazaran suda boğulma, dünya genelindeki istemsiz yaralanma sonucu ölümlerin üçüncü nedeni ve tüm istemsiz yaralanma ölümlerinin % 7’lik kısmını oluşturuyor.
Çocukları ve gençleri orantısız etkiliyor ve dünya genelinde 25 yaş altındaki vefat nedenlerinde birinci 10’a giriyor.
Suya kolaylıkla düşüp, çıkmakta zorlandıkları için 1-4 yaş ortası en büyük tehdit altındaki küme.
WHO boğulma tedbire teknik koordinatörü Dr. David Meddings “Herkes boğulabilir. Çok çabuk gerçekleşiyor. Örneğin, yaralıların hastaneye götürülüp, saatlerce canlı kalabildiği trafik kazalarına kıyasla, suda boğulma dakikalar içinde öldürüyor. Bu nedenle her saniye önemli” diyor.
Bir boğulma kurbanı sağ kalmayı başarsa da, beyinde hasar dahil, ağır yaralanmalarla karşılaşabiliyor.
WHO’ya nazaran global seviyede suda boğulma sonucu ölümlerin % 90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde gerçekleşiyor. % 60’ı da Batı Pasifik bölgesi ve Güneydoğu Asya’da görülüyor.
Yüksek gelirli ülkeler daha donanımlı eğitim sistemlerine ve çocuklara yüzme öğreten tesislere sahip.
Ülkeler ortasındaki büyük farklılıklara karşın, global seviyede ölümlü suda boğulma olayları on yıllardır istikrarlı bir formda azalıyor.
Dr. Meddings, ekonomik kalkınma, daha yeterli teknoloji, gelişmiş altyapı, daha uygun metodoloji ve düzgünleştirilmiş kuralların bu düşüşü sağladığını söylüyor.
‘FARKINDALIK EKSİKLİĞİ’
Dr. Meddings, hükümetler boğulma oranlarını düşürme kararlılığı gösterdiğinde, bunu başarmanın güç olmadığını vurguluyor ve en büyük mahzurun “farkındalık eksikliği” olduğuna dikkat çekiyor.
RNLI’dan Kate Eardley de çok sayıda önderin, suda boğularak ölümlerin ne kadar yaygın olduğunun farkına varamadıklarını söylüyor.
Eardley “Çoğu vakit bir büyükelçiyle ya da yetkiliyle toplantıya girdiğimizde ‘Neden burada olduğunuzu bilmiyoruz, suda boğulma problemimiz yok’ diyorlar” formunda konuşuyor.
“Ve yarım saatin sonunda da ‘Nasıl tahlil bulabiliriz, nasıl dayanak olabiliriz?’ diyorlar”
Dr. Meddings, farkındalık yaratmak için bir gün belirlemenin daha şimdiden tesirli olduğunu belirtiyor.
Örneğin Tanzanya’da hükümet Dünya Suda Boğulmayı Tedbire günü açıklandıktan bir yıl sonra, vefatları azaltmak için yeni bir yaklaşım benimsedi.
Bu yeni gün tıpkı vakitte WHO’nun bu yıl sonunda yayımlanması beklenen bir global durum raporu hazırlamasını beraberinde getirdi.
SUDA BOĞULMA VEFATLARI NASIL AZALTILABİLİR?
WHO, suda boğulma vefatlarını azaltmanın bir yolunun okul çağındaki çocuklara temel yüzme, su güvenliği ve kurtarma üzere yetenekleri kazandırmak olduğunu söylüyor.
Kuruluşa nazaran bunu yapmak, 2050 prestijiyle 238 bin mevti ve 549 bin vefatla sonuçlanmayan suda boğulmayı önleyebilir.
Güney Afrika’da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü’nün (NSRI) Sağ kalma Yüzme Programıyla geçen yıl 900 binden fazla çocuğa suda güvenlik eğitimi verildi.
NSRI’dan Andrew Ingram, programa katılan çocukların iki kere öbür çocukları kurtarmayı başardığını söylüyor.
Ingram, çocukların yüzerken ve su kenarındalarken daima izlenmesi gerektiğini, yalnız bırakılırlarsa dakikalar içinde ölebileceklerini vurguluyor.
Ancak kırsal kesimde yaşayan çalışan anne ve babalar bütün gün çocuklarını izleme bahtına sahip değil.
Ve WHO’ya nazaran düşük ve orta gelirli ülkelerde çocukların boğularak vefatları genelde yetişkin nezaretindeki eksikliklerden kaynaklanıyor.
Kuruluş, vefatları azaltmanın bir yolunun da okul öncesi yaştaki çocuklar için inançlı alanlar oluşturmak olduğunu söylüyor.
WHO’ya nazaran bu tedbir 2050 prestijiyle 536 bin suda boğularak mevti ve 440 bin ölümcül olmayan boğulmayı önleyebilir.
Yaralanmayı Tedbire ve Araştırma Merkezi (CIPRB), RNLI ile işbirliği yaparak Bangladeş’in kırsal kısımlarında boğulmaların en çok görüldüğü devirlerde köy kreşleri kurdu.
Kate RNLI projenin, çocukların sıklıkla meskenlerinden 20 metreden az uzakta ve bilhassa de anne ve babalarının meşgul oldukları öğlen saatlerinde boğulduğunu gösteren araştırmadan ilham aldığını vurguluyor.
Bangladeş’teki kreş yöneticisi Jhorna Begum de RNLI’dan aldığı eğitim sayesinde, suda bilinçsiz bir halde bulduğu Yasin’in hayatını kurtarmayı başardığını söylüyor.
Kade Eardley, kreş modelinin işe yaradığını gören Bangladeş hükümetinin, kreşleri ülkenin dörtte birlik kısmına yaygınlaştırmak için 32 milyon dolar yatırım yaptığını beliriyor.
WHO’nun tavsiye ettiği öteki tedbirler ortasında, inançlı tekne ve feribot düzenlemeleri, gelişmiş sel riski idaresi ve suya erişimi denetim etmek için bariyerler kurulması da var.
HAREKETE GEÇMENİN VE GEÇMEMENİN MALİYETİ
WHO, kimi ülkelerin ölümlü ve vefatla sonuçlanmayan suda boğulma hadiseleri yüzünden Gayri Safi Yurtiçi Hasılaları’nın %3’ünü yitirdiğini iddia ediyor.
Kuruluş, boğulma tedbire sistemlerine yatırımın şu andaki düzeylerinde seyretmesi halinde 2050 prestijiyle birden fazla çocuk, 7,2 milyon kişinin boğulma sonucu öleceğini, 3,4 milyon kişinin de uzun vadeli engellilikle karşılaşacağını söylüyor.
WHO’nun iddialarına nazaran toplam ekonomik kayıp 4 trilyon dolara ulaşabilir.
Ancak, 50 yüksek riskli ülkedeki tüm çocukların yarısını kapsayan tedbirlerin maliyeti kreşler için 33 milyar dolar, temel yüzme ve su güvenliği kabiliyetlerini kazandırmak içinse 17 milyar dolar.
WHO, boğulma önlemeye yatırılacak her bir doların 30 yıl içinde 9 dolar tasarruf sağlayacağını söylüyor.
SUDA VE SU ETRAFINDA NASIL İNANÇTA OLUNUR?
İngiltere’deki Kraliyet Ömür Kurtarma Vakfı, suyun etrafında asla yalnız olmamayı ve cankurtaran olan yerlerde yalnızca aile ve arkadaşlarla yüzmeyi tavsiye ediyor.
Su kenarında çocukların daima yetişkinlerce izlenmesi de hayati ehemmiyette.
Kuruluş, beşerler suya düşerse ya da yüzerken yorulurlarsa sakin olmalarını ve yardım istemeden evvel suda sırt üstü kalmalarını öğütlüyor.
Bunu yapan birini görürseniz, yüzebilen bir objeyi bu şahsa atmanız gerekiyor.
Kuruluş tıpkı vakitte kıyıdan çok fazla uzaklaşılmamasını, uzunluğu aşan yerlere gidilmemesini ve kıyıya paralel yüzülmesini tavsiye ediyor.
Bir taban akıntısına yakalanması durumunda ise şunlar tavsiye ediliyor;
- Yardım çağırın
- Akıntıya karşı yüzmeyin
- Dip akıntısından kurtulmak için kıyıya paralel yüzün
- Dip akıntısından kurtulduğunuzda da kıyıya yanlışsız yüzün ve mümkün akıntılara karşı dikkatli olun