Yılın ikinci yarısında büyümenin besbelli biçimde düşeceği üzerinde yıl boyunca yazdığım yazılarda çok durdum. Bir çeyrek öncesine nazaran üçüncü çeyrekte sıfıra yakın bir büyüme, dördüncü çeyrekte ise üçüncü çeyreğe kıyasla daralma olması ihtimalinin yüksekliğinden kelam ettim. Yılın sonuna gerçek yaklaşırken, öncü göstergeler ışığında büyüme konusuna tekrar dönmek istiyorum.
Birincisi, reel kredi hacminde baş aşağı gidiş var (bir evvelki perşembe yazım). Bu gidişat 2020’nin son aylarından bu yana gözleniyor. Tüketici kredilerinin tüketici enflasyonundan arındırılmış bedeli Ekim 2020’de doruğa ulaşmıştı. Eylül 2022’de, o tarihteki tepe kıymetine kıyasla yüzde 25,5 daha düşük. Tüketici kredileri dışında kalan tüm kredilerin yurtiçi üretici fiyat enflasyonundan arındırılmış pahasının son tepesi ise Eylül 2020’de. Eylül 2022’ye gelindiğinde ise yüzde 45 daha düşük gerçek tüketici dışı kredi hacmi.
İkincisi, OECD’nin haftalık ekonomik faaliyet kestirimi. Her cuma yayımlanan bu kestirimlerin sonuncusu 16-22 Ekim haftası için ve Türkiye’nin GSYH büyümesi için (şimdilik) düzgün bir öncü gösterge pozisyonunda. Bir yıl öncesine kıyasla yılın birinci iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 6,7 ve 7,4 büyüme varsayım ederken, üçüncü çeyrekte bu bedel 3,8 oldu. Ekim ayının birinci üç haftasında ise büyüme yüzde 2,4’e düştü. Bu kestirimler bir çeyrek öncesine kıyasla üçüncü çeyrekte yaklaşık yatay bir seyir ima ediyorlar. Ekim ayı verisi ise ekonomi politikasında bir değişiklik olmazsa dördüncü çeyrekte küçülme olacağını söylüyor bize.
Üçüncüsü, .elektrik tüketimi giderek azalıyor Bir yıl öncesine kıyasla birinci çeyrekte yüzde 5, ikinci çeyrekte yüzde 1,6 artan elektrik tüketimi, üçüncü çeyrekte yüzde 2,7 azaldı. Ekim ayında ise yüzde 3 düşüş var. Dördüncüsü, İstanbul Sanayi Odası’nın ‘Satın Alma Yöneticileri Endeksi’ sekiz aydır eşik kıymet olan 50’nin altında seyrediyor ve çeyreklik incelendiğinde giderek daha düşük bedeller alıyor. Beşincisi, İhracatçı Birlikleri’nin yayınladığı günlük ihracat verisi Ekim ayında bir yıl öncesine kıyasla ihracatın daha düşük bir bedel alacağını söylüyor.
Altıncısı, Dünya iktisadı için 2023 için yapılan büyüme tahminleri de olumsuz. Birçok ülkenin eş anlı olarak faizlerini yükseltiyor olması, Rusya-Ukrayna savaşının ve Çin’in sıfır COVID siyasetinin yarattığı badireler bu olumsuzluğun ana nedeni. Bu ortam bizim için daha az ihracat ve daha az dış kaynak manasına geliyor.
Bu yazı günışığına kavuştuğunda açıklanacak Ekim ayı tüketici enflasyonunun muhtemelen yüzde 85 civarında olacağı, İstanbul Ticaret Odası’nın açıkladığı İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi ile ölçülen enflasyonun ekim ayında yüzde 109’a çıktığı da dikkate alındığında yaşamakta olduğumuz periyodu ‘küçülme-yüksek enflasyon’ periyodu olarak tanımlayabiliriz. Bakalım seçim iktisadı bu resmi ne istikamette değiştirecek?
Dünya